زمانی که صرافی Uniswap در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد، نخستین صرافی غیرمتمرکز رمز ارزی به حساب می‌آمد که توانست با موفقیت از یک سامانه بازارسازی خودکار استفاده کند. «بازارساز خودکار» یا AMM، پروتکل زیربنایی تمامی صرافی های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange | Dex) است. صرافی های غیر متمرکز یا به اختصار دی اکس‌ها، سکوهای تبادل رمز ارزی هستند که کاربران را بی‌هیچ واسطه‌ای به‌طور مستقیم به هم متصل می‌کنند. به بیانی دیگر، بازارساز خودکار، گونه‌ای از سیستم‌های معاملاتی و بازارگردانی خودمختار هستند که کاربران و معامله‌گران رمز ارزها را از مراجعه به صرافی های متمرکز بی‌نیاز می‌کنند.
در این مقاله می‌خواهیم زوایای پیدا و پنهان بازارسازهای خودکار را زیر ذره‌بین ببریم، از تفاوت آن با بازارسازهای رایج بگوییم، نحوه عملکرد آن را توضیح دهیم و نقش و جایگاه آن را در حوزه امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) واکاوی کنیم.
پیش از بررسی چیستی بازارساز خودکار، بهتر است در گام نخست بدانیم که در ادبیات مالی، بازارساز به چه معناست.
صرافی‌های غیر متمرکز با تمام مزایایی که دارند، خالی از عیب نیستند و همین موضوع باعث شده که افراد زیادی استفاده از خدمات صرافی‌های متمرکز را ترجیح دهند. اگر شما نیز به هر دلیلی علاقه‌ای به فعالیت در صرافی‌های غیرمتمرکز ندارید و به دنبال یک صرافی متمرکز هستید که سرعت و امنیت بالایی داشته باشد، می‌توانید صرافی ارزپایا را انتخاب کنید. صرافی ارزپایا سرعت و امنیت بسیار بالایی دارد و شما می‌توانید خرید و فروش خود را با کارمزد ۰.۰۰۲ در آن انجام دهید. برای ثبت نام در صرافی ارزپایا روی این لینک کلیک کنید.
بازارساز چیست؟
بازارساز، فرد یا نهادی است که در صرافی ها یا بورس‌های متمرکز، فرایند تأمین نقدینگی برای جفت‌های معاملاتی را تسهیل می‌کند. در این دست از صرافی ها عملیات معامله‌گری میان کاربران مختلف به‌طور مرتب پایش می‌شود تا سفارش‌های خرید و فروش، به حال خود رها نشوند. برای مثال، وقتی معامله‌گر الف می‌خواهد اقدام به خرید بیت کوین کند و یک واحد بیت کوین را به قیمت ۲۰ هزار دلار خریداری کند، صرافی متمرکز به‌عنوان نهاد بازارساز، تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا معامله‌گر دیگری را که خواهان فروش بیت کوین خود به همین قیمت است، بیابد و دست او را در دست معامله‌گر آ بگذارد. به این ترتیب، معامله‌گر آ در قامت خریدار می‌تواند در کمترین زمان ممکن، بیت کوین خود را با قیمت دلخواهش از معامله‌گر ب که نقش فروشنده را ایفا می‌کند، بخرد. صرافی متمرکز در این میان، نقش واسطه را میان دو معامله‌گر آ و ب بازی می‌کند.
به بیانی دیگر، صرافی متمرکز در جایگاه یک بازارساز، تمام هم و غم‌اش این است که سفارش‌های خرید و فروش، در کوتاه‌ترین زمان ممکن، پردازش و نهایی شوند و این فرایند بدون کوچک‌ترین خللی و با کمترین وقفه ممکن انجام شود. حال، ممکن است این پرسش مطرح شود که اگر صرافی در قامت یک بازارساز نتواند سفارش‌های خرید و فروش را به‌طور آنی، پردازش کند، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
در چنین حالتی، می‌گوییم که به‌اصطلاح، نقدینگی یک دارایی در آن صرافی، پایین است. اما نقدینگی چیست؟
نقدینگی از دیدگاه معاملاتی، به معنای توان تسویه‌پذیری است. توان تسویه‌پذیری نیز یعنی اینکه فرایند خرید یا فروش یک دارایی تا چه حد آسان است. هرچه توان تسویه‌پذیری بیشتر باشد، یعنی بازار، فعال‌تر است و معامله‌گران بسیاری در آن در حال خرید و فروش دارایی‌ها هستند. در حالت عکس، اگر توان تسویه‌پذیری یا نقدینگی یک دارایی، کم باشد، یعنی بازار آن دارایی، سرد و بی‌رمق است و خرید و فروش آن به سختی انجام می‌شود.
وقتی که نقدینگی کم باشد، پدیده‌ای موسوم به «لغزش» یا Slippage رخ می‌دهد. با وقوع لغزش، قیمت یک دارایی، پیش از اجرای معامله، به‌طور چشم‌گیری جابه‌جا می‌شود و به‌اصطلاح لغزش می‌کند. این پدیده در بازارهای پرنوسان از جمله بازار ارزهای دیجیتال، پدیده رایجی است. به همین دلیل، صرافی های متمرکز همواره در تلاش‌اند تا تراکنش‌ها و سفارش‌های خرید و فروش به‌طور آنی انجام شوند تا قیمت‌ها از نقطه اولیه خود دچار جابه‌جایی یا لغزش نشوند.
صرافی های متمرکز برای اینکه بتوانند یک سیستم معاملاتی روان را در اختیار کاربران بگذارند، از معامله‌گران کارکشته یا نهادهای مالی برای تأمین نقدینگی جفت‌های معاملاتی استفاده می‌کنند. این نهادها به‌طور مرتب، چندین سفارش خرید و فروش را در دفتر سفارشات صرافی، ثبت می‌کنند تا هیچ سفارشی، معلق نماند و در کمترین زمان ممکن، پردازش شود. به این ترتیب، صرافی ها می‌توانند مطمئن شوند که هیچ سفارشی، به حال خود رها نمی‌شود و در کوتاه‌ترین زمان، نهایی می‌شود. در صرافی های متمرکز، بار بازارسازی بر دوش تأمین‌کنندگان نقدینگی قرار دارد. پس بازارساز، عهده‌دار وظیفه تسهیل فرایند تأمین نقدینگی برای جفت‌ارزهای معاملاتی است.
حال که دانستیم بازارساز چیست و در بورس‌ها یا صرافی های متمرکز چه وظیفه‌ای را بر عهده دارد، می‌توانیم بهتر با تعریف بازارساز خودکار آشنا شده و به سوال AMM چیست پاسخ دهیم.
بازارساز خودکار یا AMM چیست؟
در پاسخ به سوال AMM چیست؟ می‌توانیم از صرافی های غیرمتمرکز کمک بگیریم. صرافی های غیرمتمرکز یا همان دکس‌ها برخلاف همتایان متمرکز خود، می‌خواهند به‌طور کامل از شر فرایندهای میانی دخیل در روند معاملات خلاص شوند. بنابراین به هیچ وجه نمی‌خواهند بر زیرساخت‌های حضانتی یا سیستم‌های تطبیق سفارش‌ها متکی باشند. به بیانی دیگر، این گونه از صرافی ها به دنبال خودکارسازی تمامی فرایندها و دستیابی به خودمختاری کامل هستند. در این صرافی ها کاربران می‌توانند فرایند معامله را به‌طور مستقیم از کیف پول‌های غیرحضانتی خود کلید بزنند. گفتنی است که کیف پول غیرحضانتی یا غیرامانی، کیف پولی است که کنترل کلیدهای خصوصی آن در اختیار خود کاربر است.
افزون‌براین، صرافی های غیرمتمرکز به جای دفتر ثبت یا سیستم‌های تطبیق سفارش از پروتکل‌های خودمختاری به نام «بازارسازهای خودکار» بهره می‌برند. این پروتکل‌ها برای تعیین قیمت دارایی‌ها و تأمین نقدینگی موردنیاز، بر قراردادهای هوشمند متکی هستند. قرارداد هوشمند، چیزی نیست جز یک برنامه رایانه‌ای خوداجراشونده که می‌تواند پس از برقراری شروط اولیه، بی‌نیاز از دخالت طرفین یک معامله، به‌طور خودکار به حالت اجرا درآید.
اگر بخواهیم فنی‌تر به قضیه نگاه کنیم، باید بگوییم که در صرافی های غیرمتمرکز، کاربران آن‌چنان هم به‌طور مستقیم با هم طرف نیستند؛ بلکه با نقدینگی قفل‌شده در قراردادهای هوشمند، طرف هستند. از این قرارداد هوشمند با عنوان «استخرهای نقدینگی» (Liquidity Pool) نیز یاد می‌شود.
در صرافی های متمرکز، تنها افراد یا نهادهای ثروتمند می‌توانند نقش تأمین‌کنندگان نقدینگی را ایفا کنند. در بازارسازهای خودکار اما هر فرد یا نهادی، فارغ از حجم و ارزش نقدینگی تحت اختیار خود، می‌تواند مادامی که به شروط مندرج در قرارداد هوشمند پایبند باشد، در تأمین نقدینگی مشارکت کند.
تفاوت بازارساز و بازارساز خودکار چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، بازارساز، فرد یا نهادی است که در بازارهای دوسویه، به‌طور مرتب، سفارش‌های خرید بایننس کوین و سایر ارزهای دیجیتال را پایش می‌کند و برای معلق نماندن سفارش‌ها پیشنهادهای قیمتی خود را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد. بازارسازها نقش عمده‌ای در تأمین نقدینگی بورس‌ها و صرافی ها بازی می‌کنند و بدون حضور آن‌ها بازارها فاقد عمق معاملاتی کافی خواهند بود. تفاوت بازارسازهای خودکار با همتایان سنتی آن‌ها این است، که این دسته از بازارسازها از الگوریتم‌های ریاضی برای ارائه پیشنهادهای خرید و فروش بهره می‌برند و به جای بازیگران ثروتمند، بر استخرها برای تأمین نقدینگی متکی هستند.
چرا صرافی های غیرمتمرکز از AMM استفاده می‌کنند؟
صرافی های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت خود نمی‌توانند از بازارسازهای سنتی برای تسهیل معاملات کاربران استفاده کنند و ناگزیر به بهره‌گیری از بازارسازهای خودکار برای روان‌سازی دادوستد معامله‌گران هستند. فارغ از این، بازارسازهای خودکار، مزیت‌های بسیاری دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
تمرکززدایی
یکی از مزایای بازارساز خودکار این است که بازارسازهای خودکار از قراردادهای هوشمند برای عملکرد بهینه استفاده می‌کنند. قراردادهای هوشمند نیز برنامه‌های از پیش تعریف‌شده‌ای هستند که که دستورات را به‌طور خودکار به مرحله اجرا در می‌آورند. صرافی های غیر متمرکز با استفاده از بازارسازهای خودکار و قراردادهای هوشمند، مالکیت پلتفرم و دارایی‌های موجود در آن را به خود کاربران منتقل می‌کنند.
ذخیره غیرامانی دارایی‌ها
در صرافی های غیرمتمرکز به دلیل استفاده از بازارگردان‌های خودکار، معامله‌گران از سپردن زمام کنترل دارایی‌های خود به یک کیف پول امانی، بی‌نیاز هستند و می‌توانند به‌طور مستقیم از کیف پول‌های شخصی خود استفاده کنند.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با امن‌ترین کیف پول‌های ارز دیجیتال، مقاله بهترین کیف پول های ارز دیجیتال را مطالعه کنید.
برچیده شدن دستکاری‌ها و مداخلات زیانبار
دخالت‌های نابجا در بازار و دستکاری در سازوکارهای عرضه و تقاضا از جمله اتهاماتی است که صرافی های متمرکز با آن روبه‌رو هستند. اما صرافی های غیرمتمرکز به دلیل بهره‌مندی از بازارسازهای خودکار، هیچ نفعی از دستکاری در بازار نمی‌برند و انگیزه‌ای برای هدایت قیمت‌ها به یک سمت‌وسوی خاص ندارند.
امنیت
صرافی های غیرمتمرکز به‌صورت توزیع‌شده میزبانی می‌شوند تا در برابر حملات هکرها مقاوم‌تر باشند. بنابراین امنیت این گونه از صرافی ها در مقایسه با همتایان متمرکز آن‌ها بیشتر است.
دسترس‌پذیری بیشتر به توکن‌های مختلف
صرافی های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت خود و اتکا به بازارسازهای خودکار، می‌توانند میزبان طیف گسترده‌ای از توکن‌ها باشند؛ حال آنکه صرافی های متمرکز برای پذیرش توکن‌های جدید و درج نماد آن‌ها در تابلوی معاملاتی خود، شرط و شروط ویژه‌ای دارند که سازنده هر توکنی از عهده عمل به آن‌ها برنمی‌آید.
نقش AMM در دیفای چیست؟
پس از یافتن پاسخ سوال AMM چیست؟ حالا می‌توانیم نقش AMM در دیفای را بهتر درک کنیم. بازارسازهای خودکار یا همان AMMها، عنصری حیاتی از زیست‌بوم دیفای هستند. این سیستم‌ها، دادوستد خودکار و بی‌نیاز از مجوز دارایی‌های دیجیتال را ممکن می‌کنند و به جای خریداران و فروشندگان بر استخرهای نقدینگی متکی‌اند. از استخرهای نقدینگی می‌توان برای اهداف متفاوتی استفاده کرد و این بیش از هر چیزی بر نقش اساسی آن‌ها در زیست‌بوم امور مالی غیرمتمرکز صحه می‌گذارد.
سه مدل متفاوت از AMM در دیفای، توسعه داده شده‌است: یونی سواپ، کرو و بلنسر.
- یونی سواپ با فناوری پیشگام خود به کاربران اجازه می‌دهد با هر جفت‌ارز دلخواه خود با نسبت ۵۰/۵۰ یک استخر نقدینگی بسازند. این مدل به پرکاربردترین الگوی AMM در بلاک چین اتریوم تبدیل شده است.
- کرو، پروتکلی است که متخصص ایجاد استخرهای نقدینگی مبتنی بر دارایی‌های همسان از جمله استیبل کوین‌ها است. به همین دلیل، این پروتکل توانسته محیط بسیار کارآمد و کم‌هزینه‌ای را برای فعالیت معامله‌گران ایجاد کند و مشکل نقدینگی محدود را از سر راه بردارد.
- بلنسر، پروتکل دیگری است که محدودیت‌های یونی سواپ را در ساخت استخرهای نقدینگی از میان برده است. کاربران به کمک این پروتکل می‌توانند استخرهای نقدینگی پویا را با چندین دارایی مختلف (حداکثر ۸ فقره) ایجاد کنند.
بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟
پیش از تشریح نحوه عملکرد بازارسازهای خودکار، بهتر است به این دو نکته توجه کنید:
۱- در صرافی های متمرکز، کاربران با جفت‌های معاملاتی سروکار دارند؛ حال آنکه در صرافی های غیرمتمرکز، این جفت‌ها در قالب «استخرهای نقدینگی مجزا» یافت می‌شوند. برای مثال، اگر بخواهید در یک صرافی غیرمتمرکز، اتریوم را با تتر مبادله کنید، باید یک استخر نقدینگی با نام ETH/USDT بیابید.
۲- صرافی های غیرمتمرکز به جای تکیه بر بازارسازهای اختصاصی، از کاربران کمک می‌گیرند. بنابراین همه فارغ از میزان دارایی می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی در تأمین آن مشارکت کنند. برای مثال، اگر می‌خواهید در استخر جفت‌ارز ETH/USDT به‌عنوان تأمین‌کننده نقدینگی فعال شوید، باید مقداری اتریوم و تتر را با نسبت خاصی در آن استخر سپرده‌گذاری کنید.
برای آنکه نسبت دارایی‌ها در یک استخر نقدینگی تا حد امکان، متعادل باقی بماند و قیمت دارایی‌های تجمیع‌شده در یک استخر، دچار واگرایی نشود، بازارسازهای خودکار از یک معادله ریاضی ساده استفاده می‌کنند. این معادله از این قرار است:
x*y=k
در این معادله، متغیر x نشان‌دهنده مقدار موجودی دارایی آ، متغیر y نشان‌گر مقدار موجودی دارایی ب و دست آخر، متغیر k عددی ثابت است.
آن دسته از استخرهای نقدینگی که از معادله ریاضی یادشده استفاده می‌کنند، به گونه‌ای عمل می‌کنند که همواره حاصل‌ضرب قیمت دارایی آ در قیمت دارایی ب، برابر با یک عدد ثابت باشد.
برای درک بهتر چند و چون عملکرد بازارساز خودکار، به این مثال توجه کنید. فرض کنیم که یک استخر نقدینگی برای جفت‌ارز ETH/USDT در اختیار داریم. وقتی معامله‌گران، دست به خرید اتریوم (ETH) می‌زنند، در واقع در حال افزون تتر (USDT) به استخر نقدینگی و برداشت اتریوم از آن هستند. این کار باعث می‌شود تا مقدار اتریوم استخر کاهش یابد. با کاهش موجودی اتریوم استخر، برای برقرار ماندن معامله x*y=k قیمت اتریوم باید افزایش پیدا کند. از آن سو، چون تترهای بیشتری به استخر افزوده شده، بهای تتر هم باید کاهش یابد تا معامله یاد شده همچنان برقرار باقی ماند.
حال اگر معامله‌گران، دست به خرید تتر بزنند، عکس موارد بالا رخ می‌دهد و قیمت اتریوم در استخر کاهش و قیمت تتر افزایش می‌یابد.
با این تفاصیل، این پرسش مطرح می‌شود که آیا احتمال دارد که با ثبت سفارش‌های حجیم در بازارسازهای خودکار، واگرایی چشم‌گیری میان قیمت دارایی‌های تجمیع‌شده در یک استخر با قیمت‌های آن‌ها در بازار (قیمت‌های میانگین در صرافی های مختلف) رخ دهد؟ پاسخ این است که بله، کاملا محتمل است. برای مثال، فرض کنید که قیمت بازار هر واحد اتریوم برابر با ۳ هزار دلار باشد؛ با این حال، ممکن است قیمت آن در یک صرافی غیرمتمرکز به ۲۸۵۰ دلار برسد؛ زیرا فردی حجم زیادی اتریوم به یک استخر واریز کرده تا توکن دیگری را خریداری کند.
وقتی چنین اتفاقی رخ می‌دهد و یک دارایی با قیمت کمتری از قیمت بازار، دادوستد می‌شود، یک فرصت رایگان برای کسب درآمد به وجود می‌آید. در ادبیات مالی به این دست فرصت‌ها، «آربیتراژ» (Arbitrage) گفته می‌شود. در بازارهای مالی، معامله‌گرانی یافت می‌شوند که راهبرد کشف آربیتراژ را دنبال می‌کنند. آن‌ها با دقت پلتفرم‌های مختلف را زیر و رو می‌کنند تا واگرایی قیمتی دارایی‌ها را نسبت به بهای آن‌ها در دیگر پلتفرم‌ها شناسایی کنند و با خرید دارایی از یک پلتفرم و فروش آن به دیگری، سود به دست بیاورند.
در این میان، بازارسازهای خودکار برای کم کردن اختلاف قیمتی ارزها در استخرهای نقدینگی با بهای آن‌ها در بازار، از معامله‌گران آربیتراژ استفاده می‌کنند. این معامله‌گران، دستور کار ساده‌ای دارند. آن‌ها باید ارزهایی را بیابند که با قیمتی کمتر از قیمت بازار، معامله می‌شوند. سپس باید آن ارز را خریداری کنند و به دیگر بفروشند تا به تدریج با خروج آن دارایی از استخر نقدینگی، قیمتش به قیمت بازار نزدیک شود.
ناگفته نماند که معادله x*y=k تنها یکی از معادله‌های ریاضی است که از سوی بازارسازهای خودکار از جمله یونی سواپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی پلتفرم‌ها از جمله «بلنسر» (Balancer) از فرمول‌های ریاضی پیچیده‌تری بهره می‌برند؛ تا جایی که به کاربران اجازه می‌دهند ۸ رمز ارز مختلف را در یک استخر نقدینگی واحد ترکیب کنند. «کرو فایننس» (Curve Finance)، دیگر پروتکل صرافی غیرمتمرکز نیز از فرمول ریاضی متفاوتی برای جفت‌کردن استیبل کوین ها یا دیگر رمز ارزهای همسان استفاده می‌کند.
منظور از استخر نقدینگی در بازار ساز خودکار چیست؟
استخر نقدینگی یا Liquidity Pool مخزنی از رمز ارزها و توکن‌هایی است که در یک قرارداد هوشمند، سپرده‌گذاری شده‌اند و برای تسهیل معاملات دارایی‌ها در یک صرافی غیرمتمرکز به کار می‌روند. استخرهای نقدینگی را می‌توان یکی از ارکان اساسی پروتکل‌های حوزه دیفای قلمداد کرد. این مخازن با تأمین نقدینگی موردنیاز پروتکل‌ها و پلتفرم‌های دیفای، نقش انکارناپذیری در بهبود تجربه کاربری آن‌ها ایفا می‌کنند.
پیش از آنکه بازارسازهای خودکار وارد میدان شوند، تأمین نقدینگی، یکی از چالش‌هایی بود که صرافی های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم با آن دست به گریبان بودند. این دسته از صرافی ها در آغاز کار، دارای یک رابط کاربری پیچیده بودند و شمار خریداران و فروشندگان فعال در آن‌ها نیز بسیار محدود بود. بنابراین به سختی می‌شد معامله‌گران را راضی کرد که در این صرافی ها دست به خرید ارز دیجیتال بزنند.
در ادامه، بازارسازهای خودکار، پا به عرصه گذاشتند و توانستند با تکیه بر استخرهای نقدینگی، بدون نیاز به واسطه‌های پرشمار، مشکل تأمین نقدینگی صرافی های غیرمتمرکز را برطرف کنند. بدیهی است که هرچه استخرهای نقدینگی یک صرافی، پروپیمان‌تر باشد، کار معامله‌گران آن برای خرید و فروش رمز ارزها راحت‌تر و کم‌دردسرتر می‌شود.
نقش تأمین‌کنندگان نقدینگی در بازارسازهای خودکار چیست؟
پیش‌تر گفتیم که بازارسازهای خودکار یا همان AMM-ها برای عملکرد صحیح به نقدینگی نیاز دارند. اگر استخرهای نقدینگی در این بازارسازها با کمبود نقدینگی مواجه شوند، دچار لغزش قیمتی می‌شوند. برای جلوگیری از بروز چندین مسئله‌ای، بازارسازهای خودکار، کاربران خود را تشویق به سپرده‌گذاری رمز ارزهایشان در استخرها می‌کنند تا سایر کاربران بتوانند از آن‌ها برای روان‌سازی معاملات خود استفاده کنند.
حال برای اینکه، کاربران، انگیزه کافی برای تأمین نقدینگی داشته باشند، بازارساز به آن‌ها پاداش می‌دهد. این پاداش از محل کارمزد اخذ شده از تراکنش‌های معامله‌گران به دست می‌آید. به بیان ساده‌تر، اگر شما یک درصد از نقدینگی یک استخر را تأمین کند، یک درصد از کارمزدهای معاملاتی آن استخر به شما تعلق می‌گیرد.
ناگفته نماند که بازارسازهای خودکار همچون دیگر پروتکل‌های دیفای می‌توانند توکن حاکمیتی صادر کنند و آن را در اختیار تأمین‌کنندگان نقدینگی خود قرار دهند. به این ترتیب، دارندگان این توکن‌ها می‌توانند در مورد رخدادهای مدیریتی و فرایندهای توسعه‌ای آتی این پروتکل‌ها حق اعمال رأی داشته باشند.
فرصت‌های ییلد فارمینگ در بازارساز خودکار
تأمین‌کنندگان نقدینگی علاوه‌بر استفاده از کارمزدهای معاملاتی استخرها، می‌توانند از فرصت‌های Yield Farming یا کشت سود نیز بهره‌مند شوند. آن‌ها برای استفاده از این فرصت‌ها، نخست باید دارایی‌های دیجیتال خود را در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کنند. در ادامه، پروتکل بازارساز خودکار، متناسب به ارزش سپرده، تعدادی توکن LP (Liquidity Provider Token) در اختیار تأمین‌کننده قرار می‌دهد. حال، او می‌تواند این توکن‌ها را در یک پروتکل دیگر سهام‌گذاری کند و سود به دست بیاورد.
به این ترتیب، تأمین‌کنندگان نقدینگی نه تنها از کارمزدهای معاملاتی استخرها بلکه از پاداش‌های سهام‌گذاری در دیگر پروتکل‌های دیفای هم بهره‌مند می‌شوند و درآمد خود را بیشینه می‌کنند.
ضرر ناپایدار چیست؟
«ضرر ناپایدار» یا «ضرر غیردائمی» (Impermanent Loss)، یکی از ریسک‌های مرتبط با استخرهای نقدینگی است. این ضرر، وقتی رخ می‌دهد که نسبت قیمت دارایی‌های تجمیع‌شده در یک استخر، دچار نوسانات زیاد شود. به بیانی دیگر، هرچه اختلاف قیمت ارزهای واریز شده به یک استخر با قیمت آن‌ها در زمان واریز، بیشتر شود، تأمین‌کننده نقدینگی متحمل زیان بیشتری می‌شود. در بازارسازهای خودکار به این زیان، ضرر ناپایدار می‌گویند. این دست از زیان‌ها معمولا در استخرهایی رخ می‌دهند که حاوی جفت‌ارزهای پرنوسان هستند.
با این حال، همان‌طور که از نامش پیداست، این ضرر، ناپایدار و غیردائمی است؛ زیرا احتمال دارد که قیمت‌ها به نقطه پیشین خود بازگردند. افزون‌براین، نباید از یاد برد که درآمد حاصل از کارمزدهای تراکنش‌ها و همچنین سهام‌گذاری توکن‌های LP می‌توان اثر منفی ناشی از ضررهای ناپایدار را جبران کند.
منظور از بازارساز خودکار در کوینکس چیست؟
اگرچه بازارساز خودکار در ابتدا برای استفاده در صرافی‌های غیرمتمرکز به وجود آمد؛ اما صرافی های متمرکز نیز اخیرا به فکر استفاده از فناوری AMM افتاده‌اند. صرافی رمز ارزی کوینکس (Coinex) از جمله صرافی های پرطرفدار بازار ارزهای دیجیتال است که از بازارساز خودکار برای صدها جفت‌ارز معاملاتی خود استفاده می‌کند. اما AMM کوینکس چیست؟
در این صرافی، هر جفت‌ارز دارای یک استخر نقدینگی ویژه هستند. کاربران می‌توانند با سپرده‌گذاری رمز ارزهای خود در این استخرها به روان‌سازی معاملات کمک کنند و پاداش دریافت کنند. این پاداش از کارمزدهای معاملاتی هر جفت‌ارز موجود در یک استخر نقدینگی به دست می‌آید. گفتنی است که صرافی کوینکس، نیمی از کارمزدهای به دست آمده در هر استخر را میان تأمین‌کننده نقدینگی آن توزیع می‌کند. سهم هر تأمین‌کننده، بر حسب ارزش دارایی‌ها محاسبه می‌شود که او در استخر، سپرده‌گذاری کرده است.
افزون‌براین، کوینکس، سود تأمین‌کنندگان نقدینگی را به‌صورت روزانه محاسبه و پیش از ساعت ۴:۰۰ به وقت UTC به حساب بازارساز کاربر واریز می‌کند. اگر یک کاربر، نقدینگی خود را از استخر برداشت کند، سودی به حساب او واریز نخواهد شد.
همچنین در کوینکس، کاربران می‌توانند رمز ارزها را میان حساب‌های آنی و بازارساز خود به‌طور بی‌درنگ، جابه‌جا کنند و در این میان، ملزم به پرداخت هیچ کارمزدی نیستند.
سوالات متداول
بازارساز خودکار چیست؟
بازارساز خودکار یک نوع پروتکل مورد استفاده در صرافی‌های غیر متمرکز است که از آن برای قیمت گذاری روی ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.
استفاده از AMM در صرافی غیر متمرکز چه مزایایی دارد؟
تامین نقدینگی و افزایش راندمان در صرافی‌های غیر متمرکز را می‌توانیم به عنوان مهمترین مزیت بازارساز خودکار معرفی کنیم.
بازارساز خودکار چه معایبی دارد؟
ضرر ناپایدار و ریسک‌های موجود در قراردادهای هوشمند را می‌توانیم به عنوان مهمترین معایب بازارسازهای خودکار معرفی کنیم.
ثبت نام و احراز هویت در صرافی ارزپایا چقدر زمان می‌برد؟
فرآیند ثبت نام و احراز هویت در صرافی ارزپایا به سرعت پردازش می‌شود و در کمتر از یک ساعت حساب کاربری شما فعال خواهد شد.
چقدر طول می‌کشد تا برداشت ارزی در صرافی ارزپایا تایید شود؟
برداشت ارزی در ارزپایا به بلافاصله پس از درخواست تایید می‌شود و ارز مورد نظر شما به آدرس خواسته شده ارسال می‌شود.