مقیاسپذیری (Scalability) توانایی پاسخگویی شبکه بلاک چین به میزان تقاضا است. برای تعیین میزان مقیاسپذیری یک شبکه، باید توانایی آن در پاسخگویی به نیازمندیها را بررسی کرد. درواقع، یک شبکه مقیاس پذیر، زمانی که تراکنشها افزایش یافته و افراد بیشتری قصد استفاده از خدمات شبکه را دارند؛ میتواند بدون کاهش سرعت و کیفیت خدمات به کار خود ادامه دهد. مسئله سرعت، مسئله بسیار مهمی در دنیای امروزی است. میتوان گفت بلاک چینهایی که نتوانند به نیاز کاربران خود در حوزه افزایش سرعت و کیفیت خدمات پاسخ دهند، دیر یا زود از گردونه رقابت حذف خواهند شد.
معیارهای تعیین مقیاسپذیری بلاک چین
تعداد تراکنش در ثانیه، حضور سیستمهای کامپیوتری مناسب برای ذخیره و پردازش اطلاعات و سرعت انتقال اطلاعات در شبکه از معیارهای مهم مقیاسپذیری در بلاک چین هستند؛ درواقع مقیاسپذیری، سرعت شبکه بلاک چین در پردازش تراکنشها را نشان میدهد. توانایی پردازش سریع یک تراکنش و ثبت آن در شبکه بلاک چین، یکی از مهمترین بخشهای مقیاسپذیری در بلاک چین است. هر چه سرعت تراکنش بالاتر باشد، نشاندهنده این است که شبکه از مقیاسپذیری بالایی برخوردار است.
توسعهدهندگان فناوری بلاک چین در تلاشاند تا با حفظ امنیت، مقیاس پذیری شبکههای خود را افزایش دهند. یکی از این تلاشها، اجرای تکنولوژی سگویت روی بلاک چین بیت کوین است. این تکنولوژی با کاهش حجم تراکنشها، تعداد تراکنش بیشتری در یک بلاک جای داده و درنتیجه، سرعت تایید تراکنشها را افزایش میدهد.
موانع مقیاسپذیری در بلاک چین
یکی از موانع اصلی برای مقیاسپذیری بلاک چین، همراه شدن سرعت، امنیت و تمرکززدایی در شبکه بلاک چین است. کارشناسان معتقدند هیچ شبکهای نمیتواند هر سه عامل را در کنارهم به کاربران خود ارائه دهد. ویتالیک بوترین بنیانگذار اتریوم معتقد است شبکه بلاک چین با مسئله سهراهی مقیاسپذیری روبهرو شده است و هیچ شبکهای نمیتواند در کنار مقیاس پذیری بالا، امنیت و غیرمتمرکز بودن را داشته باشد.
یکی دیگر از موانع مقیاسپذیری بلاک چین استفاده از الگوریتم اثبات کار یا (PoW) است؛ درواقع میتوان گفت هر ارز دیجیتال که از این الگوریتم استفاده میکند مقیاسپذیری را برای رسیدن به امنیت و تمرکززدایی فدا کرده است. بهعنوانمثال رمز ارز بیت کوین بهطور کامل غیرمتمرکز بوده و امنیت بالایی دارد؛ اما در حال حاضر تراکنشها در بلاک چین بیت کوین با سرعت پایینی انجام میشوند. بهطورکلی میتوان گفت اغلب ارزهای دیجیتال عدم تمرکز و امنیت را به مقیاسپذیری ترجیح داده و اغلب آنها سرعت پایینی در تایید تراکنشها دارند.
راهکارهای حل مشکلات مقیاس پذیری ارزهای دیجیتال
برای افزایش مقیاسپذیری ارزهای دیجیتال راهکارهای مختلفی به کار گرفتهشده است که در ادامه به بررسی هر یک از آنها میپردازیم:
- افزایش حجم بلاکها
یکی از راهکارهای اصلی و مهم برای افزایش مقیاسپذیری بلاک چین بزرگ کردن اندازه بلاکها است. بلاک چین بیت کوین در سال ۲۰۱۷ یک هارد فورک به نام بیت کوین کش را ایجاد کرد. این انشعاب با داشتن حجم ۸ مگابایتی توانست مقیاسپذیری بهتری را به کاربران ارائه دهد. این راهکار باعث شد فضای ذخیرهسازی بلاک چین، که یکی از معیارهای اصلی مقیاسپذیری است افزایش پیدا کند.
- افزایش پاداش استخراج
یکی دیگر از راهکارهای بالا بردن مقیاسپذیری در شبکه بلاک چین، بالا بردن پاداش استخراج است. بلاکهای جدید شبکه توسط ماینرها ایجاد یا به عبارتی استخراج میشوند. ماینرها با انجام معادلات پیچیده ریاضی تراکنشهای شبکه را تائید کرده و با اضافه کردن بلاک به شبکه بلاک چین، پاداش دریافت میکنند. اگر پاداش استخراج بلاکها افزایش یابد ماینرها انگیزه بیشتری برای تائید تراکنشها پیداکرده و سرعت تراکنش در شبکه بلاک چین افزایش مییابد.
در مجله ارزپایا یک مقاله جامع درباره آموزش استخراج بیت کوین در ایران نوشته شده است که اگر مشتاق باشید میتوانید بیشتر درباره ماینینگ بدانید.
- کاهش حجم تراکنشهای شبکه
یکی دیگر از راهکارهای اصلی برای بالا بردن سرعت تراکنش و مقیاسپذیری، کاهش حجم تراکنشهای شبکه است. بیت کوین با همکاری سافت فورک سگویت، توانسته است حجم تراکنشهای بلاک چین را کاهش داده و مقیاسپذیری آن را بالا ببرد. تراکنشها با استفاده از تکنولوژی سگویت، تا ۶۰ درصد حجم کمتری را اشغال کرده و کارمزد کمتری نیز دارند. این کاهش حجم تراکنشها باعث میشود هر بلاک، تراکنش بیشتری را تائید کرده و مقیاسپذیری نیز بالا برود.
- استفاده از لایه دوم بر روی بلاک چین
راهکار دیگر برای بالا بردن مقیاسپذیری بلاک چین ایجاد لایه دوم یا یک شبکه مجزا روی بلاک چین است. در این روش میتوان تراکنشها را روی لایه دوم تائید و ذخیره کرد. این کار باعث میشود حجم زیادی از بلاک چین اصلی اشغال نشود. شبکه لایتینگ (Lightening Network) یکی از این شبکههای مجزا است که بر روی بلاک چین اصلی ایجاد شده است. این شبکه به کمک بلاک چین آمده است تا مقیاسپذیری آن را افزایش دهد.
- استفاده از روشهای دیگر برای انجام فرایندها
یکی از موانع اصلی عدم مقیاسپذیری بلاک چین استفاده از الگوریتم اثبات کار یا (pow) است؛ بنابراین با بهکارگیری روشهای دیگر برای انجام فرایندهای بلاک چین میتوان مقیاسپذیری را بهبود بخشید. روشهایی مانند اثبات سهام (PoS) میتوانند علاوه بر تمرکززدایی، مقیاسپذیری را در بلاک چین افزایش دهند.
مشکل مقیاس پذیری بیت کوین
بیت کوین یکی از معروفترین ارزهای دیجیتال در جهان است. بنیانگذار ناشناس این ارز دیجیتال، راهکاری برای پاسخگویی به حجم بالای تراکنش در شبکه بیت کوین نداشت. همین مسئله باعث شده است با افزایش تعداد تراکنشها در این شبکه، سرعت آن بهشدت کاهش پیدا کند و تایید هر تراکنش، نیاز به کارمزد زیادی داشته باشد.
هر تراکنشی که در شبکه انجام میشود به همراه تمامی مشخصات باید در شبکه ثبت شود. در حال حاضر شبکه بیت کوین توانایی ثبت ۷ تراکنش بر ثانیه را دارد. در ساعاتی که حجم معاملات بالا میرود این شبکه پاسخگوی حجم بالای تراکنشها نیست. تراکنشهای انجامشده باید در استخر حافظه یا (Memory Pool) باقی بمانند تا تائید شده و بهنوبت در بلاک چین ثبت شوند.
در این شرایط معمولا اولویت با تراکنشهای با کارمزد بالا است و تراکنشهای با کارمزد کمتر باید مدتزمان بیشتری را منتظر بمانند. عدم مقیاسپذیری بیت کوین در حال حاضر یکی از چالشهای مهم پیش روی این شبکه است. همانطور که پیشتر گفته شد، بیت کوین برای حل این مشکلات، از تکنولوژی سگویت و همچنین، شبکه لایتنینگ که یک شبکه لایه دوم است استفاده میکند. اما هنوز کارمزد انتقال بیت کوین به نسبت دیگر ارزهای دیجیتال بسیار بالا است. به همین دلیل است که بیت کوین، قبل از اینکه بهعنوان یک روش پرداخت شناخته شود، روشی برای حفظ ارزش و افزایش سرمایه است.
مقیاس پذیرترین ارز دیجیتال
ارزهای دیجیتال زیادی برای حل مشکل مقیاس پذیری به وجود آمدهاند. ترون، بهعنوان یکی از مقیاس پذیرترین رمزارزها شناخته میشود. تراکنشها در شبکه ترون با سرعت بالا انجام شده و کارمزد ناچیزی از کاربران دریافت میشود. به همین دلیل، ارزهای دیجیتال زیادی روی شبکه ترون ایجاد شدهاند. برای مثال، ارز دیجیتال تتر، یکی از مشهورترین ارزهای بلاک چین ترون است. البته تتر روی بلاک چینهای دیگر نیز حضور دارد اما ارز تتر روی بلاک چین ترون، از محبوبیت بیشتری در بین کاربران برخوردار است. در صرافی ارزپایا نیز میتوانید تتر را با کارمزد ناچیز بر روی شبکه ترون معامله کنید.
سوالات متداول
مقیاس پذیری در بلاک چین به چه معناست؟
مقیاسپذیری (Scalability) توانایی پاسخگویی شبکه بلاک چین به میزان تقاضا است. برای تعیین میزان مقیاسپذیری یک شبکه، باید توانایی آن در پاسخگویی به نیازمندیها را بررسی کرد. درواقع، یک شبکه مقیاس پذیر، زمانی که تراکنشها افزایش یافته و افراد بیشتری قصد استفاده از خدمات شبکه را دارند؛ میتواند بدون کاهش سرعت و کیفیت خدمات به کار خود ادامه دهد. مسئله سرعت، مسئله بسیار مهمی در دنیای امروزی است. میتوان گفت بلاک چینهایی که نتوانند به نیاز کاربران خود در حوزه افزایش سرعت و کیفیت خدمات پاسخ دهند، دیر یا زود از گردونه رقابت حذف خواهند شد.
برای حل مشکلات مقیاس پذیری ارزهای دیجیتال چه راهکارهایی وجود دارد؟
برای افزایش مقیاسپذیری ارزهای دیجیتال راهکارهای مختلفی نظیر افزایش حجم بلاکها، افزایش پاداش استخراج، کاهش حجم تراکنشهای شبکه، استفاده از لایه دوم بر روی بلاک چین و… به کار گرفتهشده است.