شبکه لایتنینگ چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) یا شبکه صاعقه، یک راهکار لایه دوم برای بهبود مقیاس‌پذیری بلاک چین بیت کوین است. این راهکار با استفاده از کانال‌های پرداخت‌های خرد، توانایی بلاک چین بیت کوین را برای پردازش بهینه‌تر تراکنش‌ها افزایش می‌دهد. تراکنش‌ های Lightning سریع‌تر، ارزان‌تر و راحت‌تر پردازش و تایید می‌شوند. این در حالی است که انجام تراکنش‌ها به‌طور مستقیم در بستر بلاک چین اصلی بیت کوین، هزینه بسیار بیشتری برای کاربر دارد، کندتر و گران‌تر است.

شبکه لایتنینگ با هدف تراکم‌زدایی از شبکه بیت کوین و کاهش کارمزد تراکنش‌ها طراحی شده است. افزون بر این، می‌توان از فناوری لایتنینگ برای انجام تبادلات برون‌زنجیره‌ای (آفچین یا Off-Chain) نیز میان رمز ارزها استفاده کرد.

بیت کوین را می‌توان به عنوان بزرگترین، بهترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال بازار معرفی کرد که در چند سال گذشته رشد بسیار خوبی داشته است. پس از رشد بیت کوین، شرکت‌های بسیار زیادی در سراسر جهان به سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال روی آوردند و همین موضوع باعث شد تا سرمایه گذاری در این حوزه با ارزش شود. اگر شما نیز قصد خرید و فروش ارزهای دیجیتال و سرمایه گذاری در بازار ارز دیجیتال را دارید، می‌توانید بیت کوین و ده‌ها آلت کوین دیگر را در صرافی ارزپایا با کارمزد ۰.۰۰۲ خریداری کنید. برای ثبت نام در صرافی ارزپایا روی این لینک کلیک کنید.

تاریخچه شبکه لایتنینگ

در سال ۲۰۱۵ دو پژوهشگر به نام‌های تادئوس درایجا (Thaddeus Dryja) و جوزف پون (Joseph Poon) در مقاله‌ای با عنوان «شبکه لایتنینگ بیت کوین» پروتکل لایتنینگ را به جهان معرفی کردند. ناگفته نماند که ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، نخستین کسی بود که حرف از کانال‌های پرداخت به میان آورد و دو پژوهشگر یاد شده، شبکه لایتنینگ را بر اساس ایده‌های ناکاموتو طراحی کردند. گفتنی است که ناکاموتو در سال‌های آغازین معرفی بیت کوین، سازوکار کانال‌های پرداخت را به یکی از برنامه‌نویس‌های مشتاق بیت کوین توضیح داده بود.

درایجا و پون سپس در سال ۲۰۱۶، دست به تأسیس لایتنینگ لبز (Lightning Labs) زدند تا تمام تلاش خود را صرف معرفی و توسعه شبکه لایتنینگ کنند. طی سال‌ها تغییرات گسترده‌ای در تیم گرداننده لایتنینگ لبز به وجود آمد، اما پیوسته تلاش شد تا راه برای گسترش پذیرش پروتکل لایتنینگ در میان جامعه غیرمتمرکز هموار باشد.

در سال ۲۰۱۷، وقوع انشعاب نرم یا سافت فورک سگویت (SegWit) نقطه عطفی برای سازگاری هرچه بیشتر لایتنینگ با بلاک چین بیت کوین بود.

در سال ۲۰۱۸، لایتنینگ لبز سرانجام نسخه اولیه شبکه لایتنینگ را در بستر بلاک چین اصلی بیت کوین راه‌اندازی و اجرا کرد. در آن هنگام، چهره‌های سرشناسی همچون «جک دورسی» بنیان‌گذار پرآوازه توئیتر، از حمایت خود از شبکه لایتنینگ خبر داد. این کارآفرین در ادامه اعلام کرد که گروهی از توسعه‌دهندگان را استخدام کرده تا به‌طور ویژه روی توسعه شبکه لایتنینگ کار کنند.

شبکه لایتنینگ؛ راه‌حلی برای مشکل مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین

مقیاس پذیری بزرگ‌ترین سدی است که سر راه پذیرش فراگیر بیت کوین وجود دارد. اگر این مسئله به درستی حل شود، شبکه بلاک چین می‌تواند میلیون‌ها یا حتی میلیاردها تراکنش‌ را در ثانیه پردازش و تایید کند. شبکه لایتنینگ با انجام تراکنش‌های برون‌زنجیره‌ای، امکان انجام پرداخت‌های خرد را در اختیار کاربران بیت کوین قرار می‌دهد. به کمک این شبکه نوپا می‌توان تراکنش‌های خرد را با کارمزدی بسیار ناچیز و به‌طور تقریبا آنی انجام داد. با بهره‌گیری از این شبکه، دیگر پرداخت پول یک فنجان قهوه با بیت کوین، یک رویای دور از دسترس نیست و به سادگی می‌توان، پرداخت‌های خردی از این قبیل را با هزینه بسیار ناچیز انجام داد.

آموزش نحوه استفاده از لایتنینگ

برای این‌که بتوانید از طریق شبکه لایتنینگ بیت کوین جابه‌جا کنید، باید مراحل زیر را طی کنید:

۱-نصب کیف پول

اولین مرحله برای انجام معامله به‌وسلیه شبکه لایتنینگ، دانلود و نصب کیف پول مخصوص لایتنینگ است. در حال حاضر کیف پول‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانید برای استفاده از شبکه لایتنینگ، یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. کیف پول فینیکس (Phoenix) یکی از بهترین والت‌‌هایی است که کاملا مخصوص شبکه lightning ساخته شده است، به‌همین علت در ادامه مراحل کار با این کیف پول را به شما آموزش می‌دهیم. برای نصب کیف پول فینیکس می‌توانید از گوگل پلی یا سایت https://phoenix.acinq.co استفاده کنید. این والت برای اندورید و IOS توسعه‌یافته است.

نکته: برای آشنایی با بهترین کیف پول های ارز دیجیتال می‌توانید مقاله مربوط به آن را در مجله ارزپایا کلیک کنید.

۲-پشتیبان‌گیری از کلمات پشتیبانی

پس از این‌که والت را نصب و اجرا کردید، باید از از کلمات بازیابی یا کلید خصوصی نسخه پشتیبان تهیه کنید. دقت کنید که در حفاظت و نگهداری این ۱۲ کلمه کوشا باشید و به‌هیچ وجه از آن عکس نگیرید.

۳-دریافت بیت کوین

در حالت عادی و خارج از شبکه Lightning Network برای دریافت بیت کوین باید روی گزینه receive کلیک کنیم تا بتوانیم آدرس بیت کوین والت را کپی و برای فرد مورد نظر ارسال کنیم. همچنین شما می‌توانید از این آدرس بارها و بارها استفاده کنید. اما موضوع در رابطه با کیف پول‌های لایتنینگ کاملا متفاوت است. در شبکه لایتنینگ دریافت کننده به‌جای یک آدرس باید یک فاکتور یا invoice را کپی و برای ارسال‌کننده بفرستد. این فاکتورها (صورت حساب‌) یک بار مصرف هستند و نمی‌توانید از یک فاکتور چندین مرتبه استفاده کنید.

هر فاکتور حاوی اطلاعاتی از جمله زمان ایجاد صورت‌حساب (فاکتور)، زمان منقضی شدن صورت‌حساب، مقدار انتقال یافته (برحسب ساتوشی)، کلید عمومی دریافت‌کننده تراکنش‌های Lightning و برخی اطلاعات دیگر است.

برای ساخت فاکتور پس از باز کردن کیف پول، روی گزینه Receive در پایین صفحه کلیک کنید.

بعد از کلیک روی Receive، یک فاکتور به‌صورت QR Code به شما نمایش داده می‌شود. دقت کنید که همیشه هنگام ساختن فاکتور مبلغ آن به‌صورت پیش‌فرض صفر درنظر گرفته می‌شود. بنابراین شما باید با کلیک روی آیکون ادیت، مبلغ فاکتور را وارد کنید.

دقت کنید که مبلغ انتخابی شما بر حسب ساتوشی محاسبه می‌شود. حداقل واریزی در کیف پول  فینیکس ۱۰۰۰۰ ساتوشی (SAT) است. همچنین برای اولین واریزی به این کیف پول، حداقل ۳۰۰۰ ساتوشی و حداکثر ۱ درصد مبلغ کل به‌عنوان کارمزد ایجاد کانال از شما کسر می‌شود. اما از دفعات بعدی، دقیقا مقدار درخواست شده از طرف مقابل را دریافت می‌کنید.

۴-ارسال بیت کوین

برای ارسال بیت کوین کافی ‌است دریافت کننده برای شما فاکتور را ارسال کند. پس از آن می‌توانید، با اسکن QR Code یا کپی کردن متن فاکتور، بیت کوین‌ها را ارسال کنید.

شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟

شبکه یا پروتکل لایتنینگ، یک کانال پرداخت فرد به فرد میان دو طرف معامله ایجاد می‌کند. برای مثال، یکی از این طرفین می‌تواند یک مشتری و دیگری یک کافی شاپ باشد. پس از برقراری این کانال، طرفین معامله می‌توانند تعداد نامحدودی تراکنش‌ را با کارمزدی ناچیز و به‌طور تقریبا آنی با هم انجام دهند. این کانال پرداخت مانند یک دفتر کل کوچک برای طرفین معامله عمل می‌کند تا آن‌ها بتوانند مبالغ خرد مثل پول یک فنجان قهوه را با استفاده از شبکه بیت کوین و بدون نیاز به پرداخت کارمزدهای زیاد پرداخت کنند.

برای ایجاد این کانال پرداخت میان دو طرف یک معامله یا تراکنش، ابتدا فرد پرداخت‌کننده باید مقدار مشخصی از بیت کوین را در شبکه این رمز ارز قفل کند. سپس پذیرنده پرداخت می‌تواند به اندازه دلخواه یا معادل با مبلغ کالا یا خدمت ارائه ‌شده، صورت‌حساب صادر و در اختیار فرد پرداخت‌کننده بگذارد. در ادامه اگر مشتری بخواهد کماکان کانال پرداخت را باز نگه دارد، می‌تواند به‌طور پیوسته بر مقدار بیت کوین‌های قفل‌شده خود در شبکه بیفزاید.

طرفین معامله می‌توانند با استفاده از کانال‌های پرداخت شبکه لایتنینگ با هم تبادل پولی داشته باشند. تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ به‌گونه‌ای متفاوت از تراکنش‌های متعارف، پردازش و تایید می‌شوند و طرفین پس از گشودن و بستن کانال پرداخت و انجام دادوستدهای پولی، تمامی داده‌های تراکنش‌های خود را به‌طور یکجا در بلاک چین بیت کوین ثبت می‌کنند.

بنابراین پرداخت‌کننده و پذیرنده می‌توانند با برقراری یک کانال پرداخت میان خود، تعداد نامحدودی تراکنش مالی داشته باشند، بی‌آنکه نیاز باشد هر بار داده‌های تراکنش‌های خود را به بلاک چین اصلی گزارش دهند.

از آنجا که در یک بلاک چین تایید تمامی تراکنش‌ها مستلزم موافقت تمامی نودها (کاربران) نیست، کانال‌های پرداخت می‌توانند به‌طور چشمگیری زمان و هزینه تراکنش‌ها را کاهش دهند. در نهایت، وقتی طرفین یک تراکنش یا معامله، کارشان با هم تمام می‌شود، می‌توانند کانال پرداخت ایجاد‌شده میان یکدیگر را ببندند. در ادامه، تمامی اطلاعات این کانال پرداخت در یک تراکنش واحد، تجمیع و برای ثبت به بلاک چین اصلی بیت کوین ارسال می‌شود. به کمک این سازوکار منحصربه‌فرد، شبکه بیت کوین با تراکنش‌های خرد دچار ازدحام کاذب نمی‌شود و بسیاری از این تراکنش‌ها در یک تراکنش واحد جای داده می‌شوند و این باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه اعتبارسنجی می‌شود.

بهترین کیف پول‌های شبکه لایتنینگ

با محبوب‌تر شدن شبکه لایتنینگ در سال‌های اخیر، کیف پول‌های زیادی در حال پشتیبانی از این شبکه هستند. در جدول زیر ۳ تا از کیف پول‌های معتبر که مخصوص شبکه لایتنینگ ساخته‌شده‌اند را می توانید مشاهده کنید.

راه اندازی فول نود لایتنینگ بیت کوین

فناوری لایتنینگ یک شبکه کاملا مجزا از شبکه بیت کوین نیست، بلکه تنها به‌عنوان یک راهکار لایه دوم بر روی این شبکه قرار گرفته است. به‌بیانی دیگر، فرض کنید شبکه بیت کوین همانند پلی دو طبقه است که شبکه اصلی طبقه اول و شبکه لایتنینگ طبقه دوم این پل را تشکیل می‌دهند. به‌همین علت برای راه‌‌اندازی نود لایتنینگ باید در ابتدا به یک فول نود بیت کوین تبدیل شوید. سپس باید یکی از نرم‌افزارهایی که در ادامه نام می‌بریم را نصب و اجرا کنید.

در حال حاضر سه نرم‌افزار LND، C-lightning و Éclair از محبوب‌ترین نرم‌افزارهای موجود برای تبدیل شدن به نود لایتنینگ است. از میان این ۳ نرم‌افزار، کار با برنامه Éclair به‌دلیل رابط گرافیکی بهتر از دیگر نرم‌افزارها ساده‌تر است. پس از نصب این برنامه باید آن را با فول نودی که بر روی کامپیوتر خود اجرا کرده‌اید همگام‌سازی کنید.

مزایای شبکه لایتنینگ

آشکارترین مزیت شبکه صاعقه، انجام سریع‌ و ارزان‌تر تراکنش‌ها است. این شبکه به کمک سازوکار ویژه خود، انجام پرداخت‌های خرد را در بستر بلاک چین بیت کوین تسهیل می‌کند. بدون شبکه لایتنینگ، کاربران برای انجام یک تراکنش با مبلغ کم باید هزینه گزافی را در قالب کارمزد به شبکه بیت کوین بپردازند و بسته به ترافیک شبکه، حتی تا بیشتر از یک ساعت برای تأیید نهایی تراکنش خود منتظر بمانند.

همان‌طور که احتمالا می‌دانید، بار پردازش تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین بر دوش استخراج‌گران یا ماینرها است. ماینرها رغبت چندانی برای انتخاب و پردازش تراکنش‌های خرد ندارند و بیشتر در پی پردازش تراکنش‌های کلان هستند؛ زیرا هر چه مبلغ تراکنش بیشتر باشد، پاداش بیشتری هم به ماینر تاییدکننده آن می‌رسد.

شبکه لایتنینگ در قالب لایه‌ای روی بلاک چین اصلی بیت کوین قرار می‌گیرد و به نوعی به آن متصل است. بنابراین می‌توان گفت که این شبکه از پروتکل‌های امنیتی سفت‌وسخت بیت کوین بی‌بهره نیست. کاربران همیشه می‌توانند انتخاب کنند که تراکنش آن‌ها در شبکه اصلی پردازش شود یا ابتدا از مسیر شبکه لایتنینگ عبور کند.

آن‌ها می‌توانند کار تایید تراکنش‌های کلان خود را به بلاک چین اصلی بیت کوین بسپارند و برای تراکنش‌های خرد خود از لایتنینگ استفاده کنند. افزون بر این، کانال‌های پرداخت شبکه لایتنینگ می‌توانند بستری برای تبادل تراکنش‌های محرمانه و خصوصی نیز باشند؛ چرا که ناظر بیرونی، قادر به مشاهده جزئیات تک‌تک تراکنش‌های درج‌شده در کانال پرداخت نیست و تنها تراکنش واحدی را می‌بیند که داده‌های تمامی تراکنش‌های کانال در آن جمع شده است.

معایب شبکه لایتنینگ

هر کاربر برای استفاده از شبکه لایتنینگ، ابتدا باید یک کیف پول رمز ارزی سازگار با این شبکه انتخاب و نصب کند. یافتن و نصب این کیف پول‌ها اگرچه ساده است، اما کاربر در آغاز کار باید از کیف پول اصلی خود مقداری بیت کوین به آن واریز کند. ضعف اولیه شبکه لایتنینگ در همین‌جا آشکار می‌شود. انجام این تراکنش و انتقال بیت کوین از کیف پول مادر به کیف پول لایتنینگ، بدون هزینه نیست. بنابراین در همان ابتدای کار، برای کاربر هزینه‌بر است. پس از انتقال بیت کوین به کیف پول لایتنینگ، کاربر باید برای ایجاد کانال پرداخت میان خود و پذیرنده نیز، مقداری بیت کوین در شبکه قفل کند. نقل و انتقال بیت کوین میان کیف پول‌های اصلی و لایتنینگ ممکن است برای بسیاری از کاربران، حوصله‌سربر و گران باشد و کاربران تازه‌کارتر را آزار دهد.

دیگر نقطه ضعف شبکه لایتنینگ این است که اگر یکی از طرفین معامله بخواهد بخشی از پول خود را از کانال پرداخت برداشت کند، باید کانال را ببندد و پیش از برداشت، بیت کوین‌های موجود در کانال را پس بگیرد. برای مثال، نمی‌توان مقداری از پول را برداشت کرد و همزمان، کانال را باز نگه داشت. افزون بر این، گشودن یا بستن کانال پرداخت هم مستلزم انجام یک تراکنش اولیه و پرداخت یک هزینه موسوم به کارمزد مسیریابی از سوی طرفین معامله است. اگرچه گشودن یک کانال پرداخت، روی کاغذ، ساده به نظر می‌رسد؛ اما تمامی این پرداخت‌های جانبی اضافه می‌تواند محبوبیت این روش پرداخت را میان افراد کاهش دهد.

یکی دیگر از ضعف‌های اساسی شبکه لایتنینگ، احتمال کلاهبرداری آفلاین در یک معامله است. اگر در یک کانال پرداخت، یکی از طرفین تصمیم به بستن کانال بگیرد، در حالی که طرف دیگر آفلاین باشد، می‌تواند پول موجود در کانال را سرقت کند. وقتی فرد آفلاین به شبکه متصل می‌شود، دیگر کار از کار گذشته است. فرد کلاهبردار در این میان همچنان می‌تواند آفلاین بماند و به این ترتیب، دسترسی به او هیچ‌گاه امکان‌پذیر نمی‌شود.

سرانجام اگر شبکه لایتنینگ بتواند تمامی معضلات یادشده را از سر راه بردارد، باز هم یک مسئله باقی می‌ماند و آن مسئله نهادهای نظارتی است. نهادهای نظارتی و دولت‌ها ممکن است در فهم شبکه لایتنینگ و تصویب قوانین مناسب برای استفاده از آن مشکل داشته باشند. اگر این نهادها نتوانند چهارچوب‌های مقرراتی مناسبی را تدوین و اعمال کنند، فراگیری شبکه لایتنینگ در میان کاربران ارزهای دیجیتال با مانعی سخت روبه‌رو می‌شود. تراکنش‌های ناشناس از دیگر مسائلی است که می‌تواند منجر به برانگیخته شدن حساسیت نهادهای نظارتی شود؛ زیرا جزئیات هیچ یک از تراکنش‌های یک کانال پرداخت لایتنینگ برای ناظر بیرونی قابل رویت نیست و تنها داده‌های یک تراکنش واحد به‌عنوان تراکنش نهایی برای همگان قابل مشاهده است.

امنیت شبکه لایتنینگ

مسئولیت برقراری امنیت در شبکه لایتنینگ، برعهده نودها است. این نودها که دائما آنلاین هستند تراکنش‌ها را تایید یا رد می‌کنند. با این وجود، شبکه لایتنینگ همچنان توسط حمله هکرها تهدید می‌شود. در سال‌های اخیر، کارشناسان موفق به کشف برخی حفره‌های امنیتی در این شبکه شده‌اند که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

• آفلاین شدن یکی از طرفین معامله

آفلاین شدن یکی از طرفین معامله، می‌تواند مشکلات خاصی در شبکه لایتنینگ ایجاد کند. به گفته Tadge Dryja، خالق شبکه لایتنینگ، این امکان وجود دارد که یکی از دو طرف معامله کانال پرداخت را ببندد و در زمانی که نفر دوم آفلاین است، وجوه را سرقت کند. البته یک دوره زمانی برای اعتراض در مورد بسته شدن یک کانال وجود دارد، اما غیبت طولانی مدت یکی از طرفین می‌تواند منجر به انقضای آن دوره شود.

• ایجاد تراکنش‌های اسپم

کانال‌هایی که در شبکه لایتنینگ ایجاد می‌شوند از تابعی به‌نام HTLC استفاده می‌کنند. در هر کانال، امکان پردازش تعداد محدودی تراکنش وجود دارد و بعد از آن، کانال مورد نظر باید بسته شود. خطری که شبکه لایتنینگ را تهدید می‌کند و حتی توسعه‌دهندگان این شبکه به آن اشاره کرده‌اند، ایجاد ریز تراکنش‌های اسپم با هدف مسدود شدن کانال پرداختی است. به‌عبارتی، یک مهاجم یا هکر تعداد زیادی تراکنش را به‌صورت هم‌زمان ایجاد و ظرفیت کانال را پر می‌کند. پس از آن کاربر برای این‌که بتواند پول خود را برداشت کند، مجبور به ایجاد یک کانال جدید است.

در صورت بروز خطا در هنگام واریز یا برداشت بیت کوین در شبکه لایتنینگ چه کنیم؟

بروز خطا در هنگام واریز یا برداشت بیت کوین در شبکه لایتنینگ می‌تواند دلایل مختلفی از جمله: بیشتر شدن کارمزد برای انتقال از حد مشخصی که قبلا در تنظیمات کیف پول تعیین شده است، عدم وجود ظرفیت دریافت در مقصد، عدم وجود مسیر در شبکه و غیره باشد. برای حل این مشکلات می‌توانید میزان کارمزد را افزایش داده یا برای ارسال شدن ارزهای خود کمی بیشتر صبر کنید.

سوالات متداول

شبکه لایتنینگ چیست؟

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) یا شبکه صاعقه، یک راهکار لایه دوم برای بهبود مقیاس‌پذیری بلاک چین بیت کوین است. این راهکار با استفاده از کانال‌های پرداخت‌های خرد، توانایی بلاک چین بیت کوین را برای پردازش بهینه‌تر تراکنش‌ها افزایش می‌دهد. تراکنش‌ های Lightning سریع‌تر، ارزان‌تر و راحت‌تر پردازش و تایید می‌شوند. این در حالی است که انجام تراکنش‌ها به‌طور مستقیم در بستر بلاک چین اصلی بیت کوین، هزینه بسیار بیشتری برای کاربر دارد، کندتر و گران‌تر است.

در صورت بروز خطا در هنگام واریز یا برداشت بیت کوین در شبکه لایتنینگ چه کنیم؟

بروز خطا در هنگام واریز یا برداشت بیت کوین در شبکه لایتنینگ می‌تواند دلایل مختلفی از جمله: بیشتر شدن کارمزد برای انتقال از حد مشخصی که قبلا در تنظیمات کیف پول تعیین شده است، عدم وجود ظرفیت دریافت در مقصد، عدم وجود مسیر در شبکه و غیره باشد. برای حل این مشکلات می‌توانید میزان کارمزد را افزایش داده یا برای ارسال شدن ارزهای خود کمی بیشتر صبر کنید.

مزایای شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟

یکی از مهمترین و بهترین مزایای شبکه لایتنینگ، افزایش سرعت تراکنش‌ها و همچنین کاهش کارمزدهاست.

بهترین صرافی ایرانی برای خرید بیت کوین کدام است؟

کارمزد معاملاتی پایین، پشتیبانی ۲۴ ساعته، امنیت و سرعت بالا و برداشت سریع ریالی و ارزی عواملی هستند که ارزپایا را به بهترین صرافی ایرانی برای خرید بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال تبدیل کرده‌اند.